MWC in maart 2020 was zo’n beetje de eerste telecombeurs die door Covid-19 niet door kon gaan. Het organiserende GSMA heeft het afgelopen jaar alles op alles gezet om in 2021 wel een hybride event te organiseren met een live component. Dat is gelukt. Weliswaar met naar schatting 20.000 bezoekers in plaats van de meer dan 100.000 die we gewend zijn van ’s werelds grootste telecomevent. En met veel grote namen die wegbleven, zoals Facebook, Cisco, Google, Samsung, Qualcom, Sony, Nokia en Ericsson. Wel van de partij, bedrijven als Huawei, ZTE en Orange. Verder onder meer een Nederlands paviljoen, En verder een interessante line up aan sprekers, waaronder Elon Musk (Tesla) en Eugene Kaspersky (Kaspersky).
Ontwikkelingen
Door de Covid crisis is voor heel mensen hun werk online, via de cloud, doorgegaan. Hoewel afgelopen jaar veel 5G netwerken zijn gelanceerd, heeft dat gebruikers nog niet veel gebracht. Toch willen heel veel partijen heel graag een plek veroveren op de 5G trein. De MWC is traditioneel een beurs waar men aan operators spullen probeert te verkopen. Dit jaar lijkt de beurs te zijn overgenomen door cloud providers. Hieronder een aantal interessante ontwikkelingen.
Highlights
Het Mobile World Congres was dit jaar een hybride evenement. In Barcelona was er eigenlijk niet zo heel veel aanwezig, maar online gebeurde er voldoende om het ook een interessant evenement op afstand te maken. De beurs wordt georganiseerd door de organisatie van alle mobiele operators (de GSMA – de GSM Association) en is eigenlijk een show voor en door operators. Iedereen die iets probeert te verkopen aan mobiele operators, staat normaal op de beurs. De stands van Huawei, Ericsson en Nokia (in die volgorde) zijn normaal gigantisch, waarbij ze vooral hun wereldwijde klanten ontmoeten en de laatste ontwikkelingen willen laten zien. Meestal gebeurt dat achter gesloten deuren, uit angst dat de concurrentie meekijkt. De publieke verhalen van Ericsson en Nokia waren dit jaar erg beperkt, alleen Huawei en ZTE probeerden er in keynote sessies nog wat van te maken.
Heel veel partijen willen heel graag een plek veroveren op de 5G trein
Mobiele operators moeten enorm investeren in hun netwerk, terwijl allerlei Over The Top (OTT) dienstverleners daar de vruchten van plukken
Stilte voor de storm
De ontwikkelingen op 5G gebied waren dit jaar heel beperkt, misschien wel een beetje stilte voor de storm. De uitrol van 5G gaat nu gestaag. Volgens de GSMA waren er begin 2020 in totaal 50 5G netwerken gelanceerd wereldwijd, terwijl er nu meer dan 165 netwerken wereldwijd operationeel zijn. In de keynote van China Mobile werd 5G gebracht als dé hoeksteen voor digitale transformatie. Men ziet de markt verdeeld in consumenten, huishoudens enerzijds en zakelijke klanten anderzijds. Daarnaast richt men met 5G specifiek op nieuwe markten zoals Fintech en Next Generation Digital Content (zoals 3D en holografische beelden). 5G is de basis van AaaS – Ability as a Service, waarmee de maatschappij en het openbaar leven dankzij 5G, AI en data services verder wordt geholpen. Ik kreeg er iets teveel een `big brother’ gevoel bij.
Paradigma verandering
De keynote van Tim Höttges, CEO van Deutsche Telekom (op afstand) was wel erg interessant. Hij ziet dat mobiele operators een hele belangrijke rol spelen in de enorme behoefte aan connectiviteit. Hij poneerde verschillende paradigma veranderingen, waarbij de diensten van de operator veranderen naar meer klantgericht, als dirigent of arrangeur van connectiviteit (‘orchestrator’) en volledig cloud gebaseerd. In de aansluitende paneldiscussie haalde hij fel uit naar Over The Top (OTT) partijen als Whatsapp en Microsoft, die allerlei communicatie diensten leveren maar geen cent betalen voor netwerk gebruik en ook niet gereguleerd worden.
In zijn algemeenheid moeten mobiele operators enorm investeren in hun netwerk, terwijl allerlei Over The Top (OTT) dienstverleners zoals Netflix, Instagram, Snapchat, Zoom en Teams daar de vruchten van plukken. De rol van de mobiele operators in onze samenleving is van groot belang geworden: zonder een mobiele dataverbinding weet de jeugd de weg niet meer te vinden, gaat het werk niet meer door en wordt er ook geen pakketje meer bezorgd. Toch is de operator meestal alleen de bitpijp, alle toegevoegde waarde komt van OTT spelers.
5G Standaarden – R16, R17 en R18 en 6G
Echte grote stappen in de 5G standaard zijn niet genomen. Het is nu wachten op beschikbaarheid van toestellen en netwerken die voldoen aan Release 16, waardoor uiteindelijk nieuwe functies beschikbaar komen. Aan standaardisatie van Release 17 wordt nu hard gewerkt, waarbij vooral gekeken wordt naar functies voor private netwerken, zakelijke gebruikers en verdere verbetering van 5G in zijn algemeen. Over Release 18 is in de week van de beurs afstemming geweest, waarbij vooral gekeken is naar welke functionaliteiten in deze release moet komen. Release 18 wordt ook al 5G Advanced genoemd. De standaardisatie moet eind 2023 klaar zijn, vanaf 2025 wordt deze upgrade van 5G op de markt verwacht. Er is ook al veel aandacht voor 6G, waarbij wordt voorspelt dat de smartphone gaat
verdwijnen. We gaan onze connectiviteit als bril, horloge of armband mee nemen. De verwachting is zelfs dat we rechtstreeks met ons brein gaan communiceren. Hierop moeten we nog wel zeker tot 2030 wachten.
5G Frequenties
Op de beurs werd door verschillende partijen de nadruk gelegd op het feit dat in Europa nog niet alle frequentiebanden overal beschikbaar zijn. Nederland is daarbij een goed voorbeeld: de huidige 5G snelheid is niet echt hoger dan 4G. De 3,5 GHz band is nog niet beschikbaar en (volgens een uitspraak van de rechter in de Inmarsat zaak tijdens de week van het congres) zal de planning van september 2022 in Nederland nog wel een uitdaging worden. De 3,5 GHz band is wel noodzakelijk om echte 5G diensten te leveren in grotere gebieden. Daarnaast is nog bijna nergens in Europa de mmWave band (26 GHz) beschikbaar, waarmee de belofte van 5G pas echt kan worden waargemaakt. Dankzij mmWave zijn snelheden van meerdere gigabit per seconde mogelijk met een latency van enkele milliseconden. Er wordt veel verwacht van industriële toepassingen en het gebruik in smart factories, getuige de vele showcases tijdens de beurs. Operators en leveranciers in Europa voelen zich nu beperkt in de uitrol van 5G technologie. In Amerika en in het verre oosten loopt men nu voor. Er werd
Productlanceringen
Smartphones en devices waren nauwelijks vertegenwoordigd op de beurs. De lancering van nieuwe mobiele toestellen is traditioneel rondom de beurs in februari / maart door Samsung. Ook Sony, Huawei en veel andere fabrikanten gebruikten MWC als lanceerplatform. Dit jaar is dat duidelijk anders. Er is eigenlijk geen nieuws te melden over toestellen. Alleen Qualcomm lanceerde hun Snapdragon 888+, een nieuwe processor chip. Deze wordt toegepast in 130 toestelontwerpen die vanaf eind dit jaar op de markt worden verwacht. Dit staat los van de 5G Modem chip, de X65, die in februari al is gelanceerd. Met de X65 komt ook Release 16 functionaliteit naar toestellen en 10 Gbit/s datasnelheid. De opvolger van de iPhone 12 (de 12s ?) heeft deze chip waarschijnlijk nog niet aan boord, de Samsung S22 (?) in februari 2022 mogelijk wel.
In Amerika en in het verre oosten loopt men nu voor in de uitrol van 5G technologie
fi jntjes aan herinnerd dat alle nieuwe grote tech bedrijven uit Amerika of China komen, Europa is niet de plek waar het nu gebeurd.
Open RAN – klaar voor grootschalige roll-out
Verschillende operators zij n begonnen met de voorzichtige uitrol van Open RAN (Radio Access Network) toepassingen. Door een open ecosysteem te creëren, willen operators (vooral in Europa) meer keuze hebben dan Nokia en Ericsson. Op het congres demonstreerden onder andere Amazon en Microsoft dat het prima mogelij k is om Open RAN toe te passen voor private netwerken. Bij verschillende cloud providers is het mogelij k om een 5G core netwerk te provisionen en een aantal Open RAN nodes toe te voegen voor het radio netwerk. Ook Qualcomm bemoeid zich met Open RAN, door een nieuwe chip te introduceren voor small cells. Er lij ken nu tientallen bedrij ven in staat om RAN hardware of software te leveren.
Deutsche Telekom zette tij dens de week van het event hun Open RAN netwerk aan met hulp van Dell, Fujitsu, Intel, Mavenir, NEC en Supermicro. De radio nodes worden daarnaast geleverd door Fujitsu en NEC. De veelheid aan partij en die nodig zij n voor een oplossing vind ik wel een groot nadeel bij de confi guratie en het beheer. Want als een functie het niet doet, waar ligt dan het probleem? 4G netwerken bouwen met Open RAN lij kt nu goed mogelij k, maar 5G Open RAN is nog wel een uitdaging. Dat het eraan komt, staat buiten kij f.
5G Slicing
Nu er steeds meer 5G Stand Alone netwerken komen, waarbij ook het core netwerk 5G is,
In het netwerk van China Mobile zijn special slices gebouwd om de ontwikkeling van duurzame energie en smart grid verder te ondersteunen
Online of fysiek?
Dit jaar ben ik niet afgereisd naar de Mobile World Congres 2021. Veel partijen die voor mijn werkveld interessant zijn (zoals Nokia en Ericsson) waren niet aanwezig. Het oppervlakte van de beurs was ongeveer eenderde van 2019, waarbij ook nog veel ruimte was gereserveerd voor presentaties en voor onbekende partijen. Zelfs Huawei en ZTE, die normaal ook grote stands hebben, waren maar klein aanwezig. Het grootste deel van het event was daarom online. Een toegangskaart voor alle virtuele sessies kostte € 399, een fors bedrag voor voornamelijk commerciële presentaties en discussies tussen experts. De keynotes waren wel gratis online te volgen en vooral op dag 1 (grote operators) en dag 2 (Elon Musk en cloud verhalen) interessant. In de periferie hadden Amazon, Red Hat en Microsoft ook grote online events. Het evenement was denk ik geslaagd, maar wel anders. Wat ik persoonlijk miste was de mogelijkheid om met experts 1 op 1 te discussiëren en zo nieuwe ontwikkelingen beter te leren begrijpen. Daarnaast bekenden ontmoeten en nieuwe mensen leren kennen was er dit jaar niet bij….
wordt het ook mogelijk om echte nieuwe 5G diensten te bieden middels slicing. Gebruikers kunnen een eigen plakje van het netwerk krijgen. Leveranciers zoals Ericsson, Nokia en Huawei zijn volop bezig met projecten om slicing toepasbaar te maken voor de markt. Het initiatief van Huawei, China Mobile en de China Southern Power Grid heeft zelfs een prijs gewonnen op de beurs voor de beste innovatie in de `connected economy’. In het netwerk van China Mobile zijn special slices gebouwd om de ontwikkeling van duurzame energie en smart grid verder te ondersteunen. Ik denk dat dit ook een mooi voorbeeld is van samenwerking tussen klant, operator en technische partners om 5G innovaties te realiseren.
Alles naar de cloud
Connectiviteit is jarenlang een ondergeschoven kindje geweest voor cloud providers. Alles draaide om het datacenter. Nu is plotseling 5G op de radar gekomen van alle grote cloud providers. De kern van het netwerk (5G core) draait in de cloud, niet meer in het datacenter van mobiele operators. In Amerika werken de drie grote operators al samen met Amazon, Google en Microsoft. Ook wordt het mogelijk om de kern van het netwerk dichter bij de eindgebruiker te zetten middels MEC – Mobile Edge Core. Amazon biedt hier bijvoorbeeldeen AWS Outpost voor, een complete 19” kast met voldoende power voor grotere (private) netwerken (zie afbeelding).
Ook in Europa hebben diverse operators al overeenkomsten gesloten. De Nederlandse operators zijn nu druk bezig met de implementatie van nieuwe 5G core netwerken, maar er is nog niks bekend over samenwerking met cloud providers.
MWC21 – HET EINDE VAN DE MOBIELE OPERATOR?
Mobiele connectiviteit speelt een steeds grotere rol in onze maatschappij. Op veel plekken is 5G de basis voor allerlei diensten. In Barcelona werd duidelijk dat grote cloud providers samen met diverse bekende en onbekende leveranciers in staat zijn om 5G core en zelfs 5G radio oplossingen te bieden. Amazon, Google, Microsoft en anderen proberen dit nu aan operators te verkopen. Tegelijkertijd zijn deze partijen ook volop gericht op enterprise klanten. Ook aan hen proberen ze private netwerken te verkopen (al werd daar op de beurs niet zoveel over gezegd). Als de cloud providers het ook zelf kunnen (en zeker met MEC spelen ze een leidende rol), dan worden operators minder belangrijk. Voor de echte 5G toegevoegde waarde, is slicing en orchestration van groot belang. En dat spel wordt door cloud providers veel beter begrepen dan door traditionele operators. Het belang van de interne procedures en de eigen organisatie van traditionele operators kunnen ervoor zorgen dat de echte 5G toepassingen door de cloud providers worden geleverd!
