Als het C2000 systeem in het nieuws is, is dat meestal niet positief. Al jaren wordt het systeem geplaagd door problemen waardoor politiemensen en andere gebruikers hinder ondervinden en soms elkaar en de meldkamer niet konden bereiken. Dit is vooral risicovol in noodsituaties. In dit artikel beschrijft Ken Klaver de actuele ontwikkelingen, gaat dieper in op radiodekking buiten- en binnenshuis en beschrijft aan welke oplossingen momenteel wordt gewerkt. Ken is principal consultant bij adviesbureau Strict en houdt zich dagelijks bezig met vraagstukken met betrekking tot missiekritische mobiele communicatie.

Ook in 2023 is er weer een aantal incidenten geweest waarbij agenten in het nauw zijn gekomen en geen contact konden krijgen met elkaar en met de meldkamer. Zo was er op 9 maart een grensoverschrijdende achtervolging bij Rijsbergen(1)(verwijzingen onderaan het artikel) , een week later een incident in Bergen op Zoom (2) , en op 13 april bij Paaspop (3) . In al deze gevallen zijn er problemen geweest met de bereikbaarheid. Volgens de vier politiebonden spelen de problemen al jaren en zijn deze structureel.

Brandbrief

Dit was de aanleiding voor de politiebonden om op 13 maart 2023 een brandbrief(4) te sturen aan de korpsleiding van de politie en de minister van Justitie en Veiligheid (JenV), de eigenaar van het C2000-systeem. Daarin eisen zij dat alles in het werk wordt gesteld om de problemen op te lossen. “Er is geen tijd meer te verliezen aan nieuwe onderzoeken, analyses en andere vertragende zaken”, zo schrijven zij. “Een haperend en onbetrouwbaar C2000 speelt met de levens van politiemensen, burgers en andere hulpverleners.”

De brandbrief bereikte ook de Arbeidsinspectie, die vervolgens een onderzoek heeft ingesteld. Volgens de inspectie werkt het communicatiesysteem niet goed en daardoor zou de veiligheid van agenten en burgers in het geding zijn. Bovendien overtreedt de politie de wet, stelt de inspectie, die de politie een eis tot naleving van de Arbowet wil opleggen. De inspectie heeft vervolgens het ministerie van JenV, als eigenaar van C2000, een ultimatum gesteld: de problemen met C2000 moeten voor 8 juni 2024 zijn opgelost.

Reactie politie

De politie probeert ondertussen om de dekking van C2000 verbeteren(5), bijvoorbeeld door extra masten te plaatsen. Volgens de korpsleiding “moeten we ook eerlijk zijn: een dekking van 100 procent is niet haalbaar. Maar dat ontslaat ons niet van de plicht om in het belang van de veiligheid alles op alles te zetten het bereik waar mogelijk te verbeteren”.

De politie heeft op 28 augustus 2023 een zienswijze(6) ingediend met betrekking tot het conceptadvies van de Arbeidsinspectie. Dit advies “ondersteunt de inspanningen om C2000 te verbeteren”. Volgens de politie zijn de aanbevelingen die de inspectie doet “in lijn met de maatregelen die worden genomen en met de afspraken die er zijn met het ministerie van JenV, als eigenaar van het systeem”. Maar 9 maanden om de problemen op te lossen is niet heel veel tijd, onder andere omdat het plaatsen van een extra mast al snel 1,5 tot 2 jaar duurt . De politie heeft op 20 oktober aangegeven meer tijd nodig te hebben om de haalbaarheid te bepalen. Daarom is een bezwaarprocedure gestart (7) om dat te onderzoeken. Daarmee voorkomt de politie nieuwe handhavingsacties van de Arbeidsinspectie, als zij niet op tijd adequate maatregelen treft.

Problemen

Al eerder heeft het gebruik van C2000 geleid tot problemen. De crash van Turkish Airlines bij Schiphol en de strandrellen bij Hoek van Holland, beide in 2009, zijn enkele beruchte voorbeelden. Uit rapportages van de Onderzoeksraad voor Veiligheid blijkt dat een groot deel te herleiden valt tot onjuist gebruik. Het is mogelijk dat gebruikers tegelijk op de zendknop van hun portofoon drukken, maar slechts eentje komt er door. En in het geval van interregionale bijstand laten de hulpverleners hun portofoon soms op de “thuis” gespreksgroep staan waardoor zij dit verkeer “meenemen” naar het incidentterrein, wat leidt tot overbelasting van de lokale mast. Eén en ander heeft geleid tot een landelijke bewustwordings- en trainingscampagne “Portogewoon”, waarbij de werking van de portofoon en inachtneming van etherdiscipline werden uitgelegd.

Dekking

Toch speelt ook radiodekking een rol bij dergelijke incidenten. Als een gebruiker te ver van een mast af staat, hapert de verbinding. Het netwerk is oorspronkelijk aanbesteed met een dekkingseis van 95% buitenshuis, uitgaande van een portofoon gedragen op heuphoogte. Dat betekent dat in 95% van de tijd en op 95% van de locaties er een betrouwbare verbinding mogelijk is. Die 95% is een statistisch gegeven: deze waarde is afhankelijk van lokale omstandigheden en wordt beïnvloed door bijvoorbeeld het weer of objecten in de omgeving. Het is bijvoorbeeld niet zo dat op 5% van de locaties nooit verbinding mogelijk is. In de praktijk is de dekkingsgraad beter: 97,7%, zo blijkt uit het jaarverslag van de LMS uit 2022.

Opvallend is dat de telecomproviders KPN, Vodafone en Odido een dekkingsplicht opgelegd hebben gekregen die hoger ligt dan de eis aan C2000: in elke Nederlands gemeente moeten de mobiele operators tegenwoordig tenminste 98% van het grondgebied voorzien van mobiele dekking. Deze dekkingsplicht moet serieus worden genomen: indien de provider zich niet houdt aan de dekkings- en snelheidsverplichting, legt de RDI een sanctie op, wat tot gevolg kan hebben dat de provider een dwangsom moet betalen.

Zonnepanelen

Een groeiend probleem is de verstoring door externe factoren, zoals zonnepaneelinstallaties. Wanneer deze van slechte kwaliteit zijn of ondeugdelijk zijn geïnstalleerd, kunnen deze leiden tot storingen op C2000, waardoor de dekking verslechtert of zelfs kan wegvallen. De minister van JenV heeft dit probleem benoemd in haar brief (8) aan de Tweede Kamer van juni 2023. Er wordt inmiddels samen met de RDI aan oplossingen gewerkt.

Tijdelijke masten

De beheerder van C2000 houdt een lijst bij van probleemgebieden waar de dekking moet worden verbeterd. Die lijst telt op dit moment 107 locaties. Hier en daar zijn tijdelijke opstelpunten ingericht. De beheerder heeft daar een aantal van die snel kunnen worden ingezet tijdens werkzaamheden aan de normale zendmasten of bij acute dekkingsproblemen en incidenten. In Rijsbergen is zo’n tijdelijke mast geplaatst omdat de locatie precies tussen drie C2000 masten in ligt en daardoor dekkingsproblemen heeft. Deze mast zou in juni 2018 al worden verwijderd maar na protesten van de politie mocht hij toch blijven staan (9) . Dat nu juist daar een incident is opgetreden is bijzonder, maar lijkt te wijten te zijn aan een storing aan de tijdelijke mast.

Het C2000 systeem is sinds 2004 in gebruik, en moest na ruim14 jaar trouwe dienst worden vernieuwd. Dit vernieuwingstraject bestond uit drie grote onderdelen. In 2018 is het paging netwerk (P2000) vervangen door apparatuur van 2Way. In 2020 is het Motorola spraaknetwerk (T2000) vervangen door TETRA apparatuur van Hytera. Het zenderpark bestaat uit circa 600 masten. Vervanging van de meldkamersystemen (met name de radiobediening) heeft langer geduurd en is nog gaande. Daarbij worden de bediensystemen gemigreerd naar het nieuwe eOCS van de Oostenrijkse firma Eurofunk.

Binnenhuisdekking

Eén van de punten die regelmatig in de media terugkomt betreft dekking in panden. Deze zou ronduit slecht zijn, wat de hulpverlening bemoeilijkt. Dit behoeft enige nuancering; in de oorspronkelijke aanbesteding van het C2000 systeem is alleen buitendekking als eis opgenomen. Het is financieel onhaalbaar en technisch onverantwoord om in alle mogelijke situaties binnenhuisdekking te realiseren. Overigens kan er, afhankelijk van de lokale situatie, wel een bepaalde mate van “natuurlijke” binnenhuisdekking zijn, maar niet gegarandeerd. Verder heeft P2000 wel een uitstekende binnenhuisdekking, tot diep in kelders toe. Maar dat is éénweg communicatie en werkt op een andere (lage) frequentie die verder doordringt.

In gebouwen met grote aantallen bezoekers, zoals een ziekenhuis of een stadion, kan een gemeente aan de gebouweigenaar de verplichting opleggen om hier binnenhuisdekking voor C2000 te realiseren. Zo zijn er in Nederland 262 zogenaamde SCL’s (Special Coverage Locations) gerealiseerd. Overigens werkt de brandweer binnenshuis meestal met directe portofoon-portofooncommunicatie, buiten het C2000-netwerk om. Een SCL-installatie is immers kwetsbaar voor brand en in die situatie wil je daar niet van afhankelijk zijn.

Fall-back oplossing

Naar aanleiding van gemelde dekkingsproblemen met het C2000-netwerk heeft de politie een fall-back oplossing in gebruik genomen. De oplossing maakt gebruik van een PoC (Push-to-talk over Cellular) oplossing over een publiek mobiel netwerk met prioriteit boven regulier verkeer. De oplossing bestaat uit een app voor op de smartphone en een radiobedienapplicatie voor in de meldkamers. Zo kan de politie bij problemen in C2000 toch communiceren en de meldkamer bereiken via groepscommunicatie op hun smartphone via 4G/5G. Nadat hier in 2020 kleinschalig mee is gestart, is de oplossing na een aanbesteding in 2022 landelijk uitgerold naar meer dan 65.000 mobiele gebruikers en 500 meldkamerposities.

Bij de andere hulpdiensten zijn ook fall-back oplossingen in gebruik, van andere leveranciers. Zo gebruikt de ambulancedienst een soortgelijke app op hun smartphones als primair communicatiemiddel in plaats van C2000. Deze oplossing biedt eveneens prioriteit boven regulier mobiel verkeer op 4G/5G. Dat deze oplossing echter ook niet altijd feilloos werkt bleek onder meer op 15 maart 2024, toen de meldkamer geen verbinding kon krijgen met de ambulances (10) . Overigens blijkt dit specifieke probleem in een stuk aanvullende maatwerksoftware te zitten, inclusief een koppeling aan het C2000 systeem (11) .

De opvolger van C2000: NOOVA

Het nieuwe systeem dat C2000 op termijn moet vervangen heet NOOVA (Nationale Openbare Orde en Veiligheid Architectuur). Dit systeem zou gebaseerd moeten worden op de mobiele (5G) netwerken van de mobiele operators, conform de wereldwijde “Mission Critical Push To Talk” (MCPTT)-standaard, waarbij er prioriteit is voor de hulpverleners boven normaal verkeer en de dekking ook dik in orde is. NOOVA moet ook mobiele breedbandcommunicatie mogelijk maken, iets wat in het huidige C2000 ontbreekt.

Omdat de ontwikkeling van NOOVA echter minder voortvarend loopt dan gehoopt, heeft het Adviescollege ICT-toetsing eind 2023 geadviseerd om te stoppen met NOOVA in de huidige opzet (12) . Het Adviescollege adviseert de minister om eerst te bouwen aan een toekomstvisie, transitiepad en startvoorwaarden voor de vernieuwing. Daarnaast moet stevig worden geïnvesteerd in de kwaliteit en continuïteit van C2000. Tenslotte moeten de kansen die Push-To-Talk-toepassingen bieden worden benut, onder meer door deze multidisciplinair inzetbaar te maken. Maar denk ook aan oplossingen die werken op meerdere mobiele netwerken, zodat bij uitval van het ene netwerk, het andere de verbinding overneemt.

De minister van JenV heeft de Tweede Kamer laten weten te blijven werken aan de vervanging, vernieuwing en verbetering van de missiekritische communicatie (13) . Per 1 december 2023 is een nieuwe kwartiermaker Toekomstbestendige Missiekritische Systemen (TMS) gestart. Hij werkt samen met alle partners aan een plan voor de overgang van C2000 naar de nieuwe voorziening.

Oplossingen tot 2030

Totdat er een opvolger voor C2000 is, moet het huidige systeem in de lucht worden gehouden en zo goed mogelijk blijven werken. Er worden verschillende acties ondernomen ter verbetering van de communicatie. Zo wordt er gewerkt aan software-aanpassingen, waardoor portofoons automatisch overschakelen naar een hoger zendvermogen als de verbinding slecht is, of makkelijker gaan roamen om het sterkste signaal op te pikken. Ook wordt gekeken naar de mogelijkheid om hybride portofoons in te zetten, die zowel voor C2000 als voor de fall-back oplossing kunnen worden gebruikt.

Naast deze maatregelen wordt ook gekeken of de gevoeligheid van de antennes op de C2000 antennelocaties kan worden verhoogd en worden er meer masten geplaatst. De doorlooptijd voor het plaatsen van een nieuwe mast is echter lang, tot wel twee jaar. Om tijd te winnen worden ook wel antennes in de masten van telecomproviders geplaatst. Omdat deze masten meestal lager zijn is het bereik echter kleiner dan van een reguliere C2000 mast.

Tenslotte zal ook gekeken moeten worden of de randapparatuur (portofoons, mobilofoons en alarmontvangers) in deze periode nog een keer vervangen moet worden.

Conclusie

Met uitstel van NOOVA als opvolger van C2000 moet het huidige systeem tot tenminste 2030 in de lucht worden gehouden. Daarmee is de noodzaak tot oplossen van de huidige problemen binnen C2000 onverminderd hoog. Een multidisciplinair inzetbare Push-To-Talk over Cellular oplossing op 4G / 5G, werkend op meerdere mobiele netwerken en met prioriteit boven regulier, kan een goede bijdrage leveren en bereidt de diensten voor op de toekomst. Tot die tijd wordt hard gewerkt aan technische en organisatorische maatregelen waarmee de politie – en de andere diensten! – het nog 6 jaar met hun huidige verbindingsmiddelen moet kunnen uithouden.

Enter your email Address

Nog minstens zes jaar C2000, kan de politie dat aan?

Private mobiele netwerken cruciaal voor betrouwbare connectiviteit in de zorg

Private 5G biedt nieuwe kansen voor bedrijfskritische communicatie, ook in de havens

Cloud Expo 2024

Techdrinks Eindhoven

BTG Business Event

ISE 2025

ANGA COM: EXHIBITION & CONFERENCE FOR BROADBAND & MEDIA

TCCA Critical Communications World

Commercieel medewerker binnendienst Selcom

B-to-B Marketeer met creatief brein

Inside Partner Manager bij X2com