Uit onderzoek van Vodafone onder bijna 1.000 jongeren (Panelwizard, november 2024) blijkt dat maar liefst 56% van de jongeren weleens ruzie heeft met hun ouders over schermtijd, terwijl 76% van hen vindt dat er ook regels moeten zijn voor ouders. Het leidt tot een groeiend spanningsveld in gezinnen: hoe blijf je in gesprek over digitale gewoontes zonder dat het botst?
Twee derde van de jongeren heeft vanuit huis regels over schermtijd. Zo heeft meer dan 25% van de respondenten afspraken over het laten zien van wat ze doen op hun telefoon. 37% moet soms laten zien wat zich op de telefoon afspeelt, voornamelijk om de veiligheid te waarborgen. Ouders en verzorgers gebruiken parental controls om de afspraken na te leven, dit tot frustratie van de jongeren.
Luna, 13 jaar: “Soms krijgen we ineens nieuwe regels van papa, dat vind ik dan echt vervelend, dan moet ineens mijn telefoon weg zeg maar of dan zijn mijn minuten op TikTok op.”
Jongeren gebruiken hun smartphone vooral om contact te houden met vrienden, gamen en videos kijken (80%). Sociale media spelen hierbij een grote rol, met WhatsApp (75%) en Snapchat (74%) als favorieten. Voor jongeren biedt de smartphone dus vrijheid: contact met vrienden, het ontdekken van nieuwe hobby’s en het bijhouden van sociale netwerken.
“Mijn ouders weten niet goed waarvoor ik mijn telefoon gebruik en denken dat ik alleen maar op Snapchat of TikTok zit, terwijl ik het ook veel gebruik om af te spreken met mijn vrienden of ik zit op een teken-app”, aldus Jarno (14 jaar) in het onderzoek van Vodafone.
80% van de jongeren uit het onderzoek beschouwen hun smartphone als essentieel onderdeel in hun leven. Het maakt hun leven leuker (90%) en ze zitten liever niet meer zonder. Leuke dingen moeten ook gekaderd worden, zo vinden veel ouders tegelijkertijd. Maar geven ouders zelf wel het goede voorbeeld?
Jongeren spreken zich uit: ouders net zo verslaafd
Jongeren hebben ook een duidelijke mening over het smartphonegebruik van hun ouders. 35% van de respondenten vindt dat hun ouders of verzorgers verslaafd zijn aan hun smartphone, en hetzelfde percentage ergert zich eraan. 67% van de jongeren vindt daarom dat schermtijdregels ook voor ouders moeten gelden en 33% spreekt hun ouders regelmatig aan op het wegleggen van de telefoon.
Elise (14 jaar): “Soms zit mama veel op haar telefoon ‘s avonds. Dan denk ik: hallo, ik wil met je praten! Als ik er iets van zeg, legt ze meestal wel gelijk haar telefoon weg.”
Elkaar begrijpen
42% van de jongeren deelt hun online activiteiten niet met hun ouders omdat ze denken dat ouders het toch niet begrijpen. Tegelijkertijd zijn ouders zich vaak niet bewust van hun tegenstrijdige gedrag, zoals hun eigen schermgebruik, dat de boodschap van “minder schermtijd” ondermijnt.
Stefan van der Stigchel, hoogleraar Cognitieve Psychologie aan de afdeling Experimentele Psychologie van de Universiteit Utrecht, stelt dat de discussie te vaak eenzijdig draait om schermtijd: “Het gaat uiteindelijk om wat je precies doet op je telefoon. Een interessant artikel lezen is natuurlijk iets heel anders dan doelloos scrollen door sociale media. Er zijn relatief eenvoudige manieren om een telefoon zo in te richten dat jongeren minder snel worden opgeslokt door sociale media. Door dat gesprek aan te gaan, leren jongeren dat zij zelf controle kunnen uitoefenen over hun aandacht.”
De bevindingen laten zien dat er in veel gezinnen vooral regels rond schermtijd worden opgelegd, maar dat er nauwelijks echte gesprekken plaatsvinden over de waarde die jongeren aan hun telefoon hechten en hoe ze kijken naar online én offline momenten.
Praten over smartphonegebruik
De resultaten van het Vodafone-onderzoek benadrukken de uitdaging voor ouders om een balans te vinden in digitaal opvoeden. Het gaat niet alleen om het stellen van regels, maar ook om samen het gesprek aan te gaan, waardoor jongeren zich begrepen voelen.
Robin Kroes, Executive Director Consumentenmarkt bij VodafoneZiggo, licht toe: “Doordat online zijn een steeds groter aandeel krijgt in het leven van mensen, is de digitale balans erg belangrijk. Soms beleef je de mooiste momenten nou eenmaal offline en niet online. Vodafone wil gezinnen helpen bij het vinden van die balans en het voeren van het gesprek.”
Door met hun kinderen in gesprek te gaan over wat ze online doen en waarom dat belangrijk voor hen is, krijgen ouders inzicht in de digitale wereld van hun kinderen, vindt de telecomprovider. Want hoewel de smartphone ons allemaal veel heeft gebracht, zorgt het ook voor afleiding, weinig aandacht en minder concentratie.
Van der Stigchel: “Afleiding zorgt ervoor dat we ons minder goed kunnen concentreren. We kunnen onze aandacht maar op 1 taak tegelijkertijd richten, en verdeelde aandacht zorgt daarom voor minder leervermogen en onvermijdelijke fouten zoals te laat komen.”
Pim (14 jaar) legt uit: “Ik heb het ook moeilijk met concentratie en ik kom ook weleens te laat door mijn telefoon, dan weet ik wel; ik ben echt te veel met mijn telefoon bezig.”
Opvallend genoeg komt uit het onderzoek naar voren dat jongeren offline tijd doorbrengen met mensen die ze leuk vinden uiteindelijk verkiezen boven tijd doorbrengen op hun telefoon (76%). Hieruit blijkt dat echte momenten met elkaar ook belangrijker zijn dan de laatste TikTok-trends voor jongeren.
Ouders en jongeren die samen het gesprek willen aangaan over schermtijd vinden op vodafone.nl/schermtijd meer informatie. In de eerste helft van volgend jaar lanceert Vodafone nog een initiatief dat ouders helpt bij de digitale opvoeding.
